Scholen leren van privéscholen als zij zich verdiepen in de succesfactoren van het particulier onderwijs. De markt voor het particulier basisonderwijs en het particulier voortgezet onderwijs groeit. Publieke scholen kunnen leren van deze particuliere scholen, schreef Marcel Schmeier enige tijd terug in het NRC. „Kennelijk zijn onze scholen niet in staat om voldoende kwaliteit te realiseren.”
Bijlesinstituten, betaalde huiswerkbegeleiding en private onderwijsinstellingen zijn de afgelopen jaren in opkomst. Onderzoekers van Oberon en SEO Economisch Onderzoek stelden vorig jaar vast dat 13 procent van de leerlingen in het basisonderwijs betaalde bijlessen volgt. Dat heeft een waarde van tussen de 13 en 25 miljoen euro. In het voortgezet onderwijs is dat met 18 procent zelfs nog meer.
Onlangs maakte de Onderwijsraad bekend onderzoek te gaan doen naar verstrengeling van publiek en privaat onderwijs en de invloed ervan op de kansengelijkheid. Op sociale media werd deze verstrengeling al snel zichtbaar. Ben Buitenhuis schrijft dat hem tijdens de open dag werd verteld dat de school graag „persoonlijk in gesprek gaat over de tarieven van hun bijles- en coachingsinstituut” en Kitty Bangma laat weten dat de school van haar dochter een mail stuurde met reclame voor extra examentraining „door een extern bureau, in de school en met een behoorlijk prijskaartje”.
Ook in het basisonderwijs lopen publiek onderwijs en privaat aanbod soms door elkaar. Zo geven veel basisscholen folders mee van het betaalde leerplatform Squla. Dat is gratis voor scholen om leerkrachten te enthousiasmeren, zodat zij het product aanbevelen bij ouders. Een abonnement kost hen vervolgens 120 euro per jaar.
Inferieur onderwijs
Ruim helft ouders verwijt school gebrek aan aandacht. Zowel scholen als ouders lijken in eerste instantie gebaat bij betaald aanvullend onderwijs, maar het laat óók zien dat ons onderwijs tekortschiet. Kennelijk zijn onze scholen niet in staat om voldoende kwaliteit te realiseren. Commerciële partijen springen behendig in het gat.
Sezgin Cihangir, directeur van het bijlesinstituut Foutloos Rekenen, schreef in 2020 in de NRC: „Ons basisonderwijs hanteert veel te lage doelstellingen, en zelfs díe weet het niet te realiseren.” Later voegde hij hieraan toe: „Nederlandse scholieren mogen niet worden afgescheept met inferieur onderwijs en te weinig kennis.”
Peter de Visser geeft bijles in Oostvoorne en liet mij via de mail weten: „Als oud-schoolmeester krijg ik al negentien jaar lang horden leerlingen thuis in mijn (maatschappelijk schandalig) grote bijlespraktijk. Geen kinderen met reken- en taalproblemen, maar kinderen met een ontstellend gebrek aan degelijk basisonderwijs. De term ‘didactische verwaarlozing’ komt het dichtst bij.”
Bijlesinstituten kunnen de sleutel leveren naar beter onderwijs
Slecht publiek onderwijs wordt opgepoetst door duurbetaalde experts. Het slechte onderwijs blijft enigszins onzichtbaar in de toetsresultaten, waardoor de noodzaak om de kwaliteit te verbeteren nog verder afneemt. Het is terecht dat de Onderwijsraad onderzoek doet want de gevolgen voor de kansengelijkheid van Nederlandse kinderen is groot. Kwalitatief goed onderwijs verdwijnt achter de betaalmuur, onbereikbaar voor kinderen van minder vermogende ouders.
Als zelfs de bijlesinstituten zich uitspreken over de tanende onderwijskwaliteit op onze scholen, dan is er wat mij betreft een serieuze reden tot zorg. De lat moet daarom nodig omhoog en de kwaliteit van de lessen moet stukken beter. Maar hoe doen we dat? Paradoxaal genoeg kunnen we lessen leren van de bijlesinstituten. Ouders betalen hiervoor immers niet voor niets zoveel geld!
Betaald onderwijs is doorgaans zeer doelgericht. De tijd wordt besteed aan het overdragen van kennis en het inoefenen ervan, zodat het duurzaam wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen.
Lessen die scholen leren van privéscholen
Hoe we kinderen weer aan het leren krijgen is de cruciale vraag in deze tijd. Waar publieke scholen zich profileren met allerlei leuke extra’s, zetten private scholen juist het leren centraal en realiseren een rustige leeromgeving met focus. Precies deze zaken ontbreken op veel publieke scholen. Sommige scholen omarmen leerpleinen in plaats van klaslokalen en dat maakt dit alleen maar erger. Discipline is een vies woord in het hedendaagse kindgerichte onderwijs en de kwaliteit van uitleg neemt langzaam maar zeker steeds verder af.
Het particuliere Eurocollege schrijft op haar website: „De meeste scholen willen vooral leuk en gezellig zijn. Daardoor wordt vaak vergeten dat er nog gestudeerd moet worden! Leren is natuurlijk niet altijd leuk. Leren is leuk als je voelt dat je erdoor groeit. Wij geloven daarbij in de overdracht van kennis en kunde door ervaren leermeesters. Jongeren hebben discipline, structuur, een duidelijke sturing en gezag nodig.”
Onderwijzers veranderen onder invloed van onderwijsvernieuwers van kennisoverdragers in coaches en het curriculum bevat steeds meer vage 21ste-eeuwse vaardigheden en minder kennis. En dat terwijl wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de doelgerichte aanpak van de bijlesinstituten wérkt.
Vijf lessen om te leren
Om de kwaliteit te verbeteren en de kansengelijkheid te vergroten zouden scholen de volgende vijf lessen kunnen leren van privaat onderwijs:
1. stel een kennisrijk curriculum samen;
2. zorg voor kennisoverdracht door middel van effectieve instructie;
3. realiseer veel doelgerichte oefening;
4. verhoog de focus door een rustige leeromgeving;
5. herstel gezag en discipline.
De normen van betaald onderwijs moeten de norm worden in het publieke onderwijs. Hierdoor zal een groot deel van de ouders niet langer de noodzaak voelen om bijles in te kopen voor hun kinderen. Als sommige ouders dan toch de portemonnee trekken, dan weten we in ieder geval dat de basiskwaliteit voor alle leerlingen gegarandeerd is. Betaalde bijles is dan geen noodzaak, maar een bijzaak. Dat is de kern van wat scholen leren van privéscholen als zij zich verdiepen in hun aanpak.
Marcel Schmeier is onderwijsadviseur,
Onderwijsblog van Marcel Schmeier in het NRC van 28 augustus 2020.